Jedną z przesłanek bezwzględnej przeszkody rejestracji znaku towarowego jest opisowy charakter znaku towarowego. W obecnym stanie prawnym taką przesłankę w prawie krajowym reguluje art. 1291 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2020 r., poz. 286) (dalej jako ,,pwp”). Przedmiotowa przeszkoda realizuje cel związany z ochroną interesu publicznego, a polegający na zapewnieniu, że oznaczenia mogące służyć do opisywania kategorii towarów lub usług pozostają do swobodnego użytku przez wszystkich przedsiębiorców. Ocena opisowego/informacyjnego charakteru znaku powinna być rezultatem starannie przeprowadzonej analizy, dla której interpretacyjny punkt odniesienia znajduje się w bogatym orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Proces interpretacji wymaga odczytania właściwego związku pomiędzy oznaczeniem, a wnioskowanymi towarami i usługami. Tylko poprawnie zbudowany związek pomiędzy treścią oznaczenia, a cechą/ami wnioskowanych towarów/usług może uzasadniać zastosowanie omawianej przeszkody rejestracji. W praktyce, znalezienie tego związku, który determinuje granicę informacyjnego charakteru znaku jest trudne i może napotykać trudności po stronie Urzędu Patentowego RP i sądów administracyjnych. W konsekwencji, nierzadko decyzje i orzeczenia powstałe w oparciu o tę przesłankę budzą kontrowersje.

W wyroku z dnia 13 listopada 2019 r. (II GSK 3103/17) NSA zajął się oceną informacyjnego charakteru znaku słownego ,,CARP GOLD”, który w języku angielskim oznacza ,,złoty karp”.

Okoliczności sporu

Decyzją Urząd Patentowy RP oddalił wniosek o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy słowny ,,CARP GOLD” zarejestrowany w Urzędzie Patentowym RP od 2004 r. (R. 184986) dla towarów klasy 28 sprzęt wędkarski. Organ za niezasadny uznał zarzut wnioskodawczyni, że udzielenie ochrony na sporny znak nastąpiło z naruszeniem art. 129 ust. 2 pkt 2 pwp (obecnie art. 1291 ust. 1 pkt 3 pwp). W ocenie organu sporny znak posiadał dostateczne znamiona odróżniające, pozwalające na odróżnienie oznaczonych nim towarów uprawnionego, od towarów tego samego rodzaju, pochodzących z innych przedsiębiorstw. Umieszczenie takiego oznaczenia słownego na różnego rodzaju sprzęcie wędkarskim, nie wywołuje jednoznacznych skojarzeń w kontekście towarów, na których jest umieszczony. Sporny znak zdaniem organu jest oznaczeniem fantazyjnym. Urząd nie podzielił stanowiska, że sporny znak miał charakter wyłącznie opisowy względem towarów, do oznaczania których go przeznaczono, gdyż nie wykazano, że istniała odmiana lub gatunek złotego karpia. Bezzasadne było wobec tego twierdzenie, że umieszczone na sprzęcie wędkarskim oznaczenie nazwy gatunku ryby spowoduje, że przeciętny odbiorca będzie przekonany, że towar ten został przeznaczony do połowu tego właśnie gatunku ryb.

WSA wyrokiem z 6 kwietnia 2017 r., VI SA/Wa 1610/16 oddalił skargę na decyzję Urzędu Patentowego RP oddalającą wniosek o unieważnienie ww. znaku. WSA stwierdził, że organ prawidłowo ustalił, że sporny znak nie składa się z takich elementów, jak wskazane w art. 129 ust. 2 pkt 2 p.w.p., a tym samym posiada on dostateczne znamiona odróżniające, jako oznaczenie składające się ze słów, które nie dotyczą „rzeczy” istniejącej. Ponadto, żaden z elementów badanego znaku, odczytywanych całościowo, nie stanowi informacji w odniesieniu do zakresu ochrony spornego znaku towarowego, wskazującego czy to na rodzaj towarów nim sygnowanych, czy to na ich pochodzenie, jakość, wartość, przeznaczenie, sposób wytwarzania, skład, funkcję lub przydatność. Sporny znak nie sugeruje cech towarów, do oznaczania których został przeznaczony.

NSA oddalił skargę kasacyjną i uznał, że: „zarówno w literaturze przedmiotu, jak i w orzecznictwie sądów administracyjnych uznaje się, że znakiem opisowym jest znak, który ma cechy aktualnej, konkretnej i bezpośredniej opisowości. Aktualność znaczeń podlega ocenie obiektywnej i sprowadza się do ustalenia, czy z punktu widzenia aktualnych warunków rynku oznaczenie jest przydatne do opisu towaru i jako takie powinno być dostępne dla wszystkich jego uczestników. Reguła konkretnej opisowości wskazuje, że wyłączony z rejestracji jako opisowy może być tylko taki znak, który wskazuje na konkretne cechy tego towaru, dla którego oznaczania jest przeznaczony. Bezpośredniość opisu ma miejsce wtedy, gdy znak opisowy przekazuje informację o cechach konkretnego towaru wprost, wyraźnie i jednoznacznie, tak że może być ona również do odczytania wprost, a nie drogą skojarzeń.”

Jeżeli zatem znak wskazuje jedynie pośrednio na przeznaczenie towaru, który jest nim opatrzony, należy uznać, że co do zasady nie jest on pozbawiony zdolności odróżniającej. Jak podkreśla się w doktrynie zasadniczo wyłączenie z rejestracji nie dotyczy oznaczeń podobnych do znaków informacyjnych, a oznaczenia nie mogą być uznane za niedystynktywne tylko dlatego, że sugerują określone cechy zgłoszonych towarów lub usług (znaki towarowe sugerujące) albo stanowią aluzję do tych cech (znaki towarowe aluzyjne) (zob. Sitko J.: [w:] Domendecki T., Niewęgłowski A., Szczotka J., Tylec G.: Prawo własności przemysłowej. Komentarz, LEX 2015 i wskazana tam literatura przedmiotu np. Skubisz R: Prawo znaków towarowych. Komentarz, Warszawa 1997, s. 58; Włodarczyk W.: Zdolność odróżniająca znaku towarowego, Lublin 2001, s. 81).

NSA w całości potwierdził rozważania Urzędu Patentowego RP oraz WSA w przedmiotowej sprawie. Sporny znak jest to określenie aluzyjne, fantazyjne. Wyrażenie tworzące sporny znak dotyczy nieistniejącego w przyrodzie bytu – złoty karp. Nie wskazuje zatem rodzaju towaru, jego pochodzenia, jakości, ilości, wartości, przeznaczenia, sposobu wytwarzania, składu, funkcji lub przydatności. Znak ten nie opisuje więc rodzaju produktu wędkarskiego, ani jego cech.

Podsumowanie

Należy uznać, że Urząd Patentowy RP jak i sądy administracyjne, wyciągnęły poprawne wnioski interpretacyjne w zakresie braku dostatecznego związku pomiędzy znakiem ,,CARP GOLD”, a towarami dla których znak ten został zarejestrowany tj. sprzęt wędkarski. NSA potwierdził, że znak ma charakter aluzyjny (sugestywny), a zatem brak jest bezpośredniego i konkretnego związku z rozpatrywanymi towarami. Znak może wyłącznie w sposób pośredni przywodzić na myśl cechy zarejestrowanych towarów, jednakże następuje to dopiero w wyniku głębszego procesu myślowego. Niniejsze nie uzasadnia unieważnienia znaku towarowego ,,CARP GOLD” na podstawie omawianej przesłanki.